طی چند سال اخیر وقایع تلخ نیجریه با حملات ضدبشری ارتش نیجریه به شیعیان و شیخ ابراهیم زکزاکی و خانواده ایشان، رسانه ای شده و مورد توجه بسیاری از مسلمانان جهان و به ویژه ایرانیان قرار گرفت، در حالی که این وقایع دل‎خراش مدت های مدیدی است که در حال وقوع است و این توابع تلخ ریشه در متغیرهایی دارد که متاسفانه به ندرت مورد توجه تحلیلگران و اندیشمندان جهان اسلام قرار گرفته است. لذا این نوشتار درصدد ارائه تحلیلی دقیق و مغفول مانده از وقایع اخیر نیجریه، آن هم از منظر تحولات جمعیتی است.

نقشه موقعیت نیجریه در قاره آفریقا

جمهوری فدرال نیجریه هم‎اینک با بیش از 191 میلیون نفر جمعیت، نرخ رشد 3 درصدی و نرخ باروری 7/5، پرجمعیت ترین کشور قاره سیاه و دارنده مقام هفتمین کشور پرجمعیت جهان است. این کشور با اکثریت سیاه‎پوست، برترین اقتصاد قاره‎ای، بزرگترین تولیدکننده نفت در قاره آفریقا و هشتمین کشور صادر کننده نفت جهان است.

جدول تحولات جمعیتی نیجریه از 1955 تا 2017 میلادی

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده مراجع بین‎المللی، 55 درصد از مردم نیجریه مسلمانانی هستند که در نیمه شمالی این کشور زندگی می‎کنند و حدود 40 درصد مسیحیانی هستند که در نیمه جنوبی این کشور ساکن هستند. ضمن اینکه از جمعیت 55 درصدی مسلمانان حدود 10 درصد را شیعیان دوازده امامی و مابقی 45 درصد را مسلمانان اهل سنت مالکی مذهب تشکیل می دهند. در آخرین برآوردهای میدانی، جمعیت واقعی شیعیان این کشور حدود 18 میلیون نفر تخمین زده می شود که به این ترتیب می توان نیجریه را سومین کشور شیعه‎نشین جهان دانست. همچنین باید دانست که علاوه بر افزایش طبیعی جمعیت شیعیان از طریق زاد و ولد، گرایش مسیحیان و مسلمانان غیرشیعه نیجریایی به مکتب مترقی اهل بیت(ع) با شیب بسیار محسوسی به‌سوی افزایش جمعیت شیعیان در حال پیشروی است.

مراسم اربعین حسینی در شهر «زاریا» در نیجریه

نکته بسیار تعیین کننده و قابل تامل دیگر اینکه همه شیعیان نیجریه در کنار جمع کثیری از مردم مسلمان اهل سنت، به واسطه فعالیت های گسترده و عمیق آیت الله شیخ ابراهیم زکزاکی، رهبر شیعیان این کشور، تحت تاثیر تفکرات و آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران قرار داشته و محبت عمیق به اهل بیت پیامبر(ص) را با شاخصه‌های فکری امام راحل(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله)، در دل و جان می پرورانند. با توجه به آمارها و داده‌هایی که در بالا ذکر شد، می‌توان علت حساسیت و توجه ویژه نظریه پردازان و سردمداران نظام سلطه بین المللی و نگرانی‌های جریان ارتجاعی و غرب گرای کشورهای عرب منطقه خاورمیانه را در مورد تحولات نیجریه درک نمود.

حمل تصاویر امام و رهبری در مراسمات مردمی در نیجریه

فهم چرایی طراحی های خاص محور عربی-غربی برای این کشور جوان، زمانی دقیق تر خواهد شد که الگوهای آینده پژوهی جمعیت این کشور را در کنار سایر متغیرهای مذهبی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... مورد تجزیه و تحلیل قرارداده و نگاهی دقیق به جایگاه جمعیتی نیجریه در آینده جمعیت جهان بیانداریم.

جدول پیش‎بینی تحولات جمعیتی نیجریه از 2020 تا 2050 میلادی

جمهوری فدرال نیجریه بر اساس آخرین پیش بینی های علمی آینده پژوهی جمعیت، در 30 سال آینده با جمعیتی حدود 400 میلیون نفر، بعد از هند و چین، سومین کشور پرجمعیت جهان خواهد بود. به این ترتیب و با توجه به اینکه اگر گرایش گسترده غیرشیعیان نیجریایی به مکتب نورانی تشیع را نادیده بگیریم و درصد شیعیان این کشور را همان 10 درصد و ثابت فرض نماییم، در سال 2050 نیجریه بیش از 40 میلیون شیعه دوازده امامی شیفته انقلاب اسلامی ایران خواهد داشت. از نگاه نظریه پردازان غربی و مرتجعین تکفیری عرب، این جمعیت کثیر شیعیان در کنار تعداد قابل توجه مسلمانان اهل سنت که از توابع فکری شیعیان این کشور به شمار می آیند، به مثابه یک انقلاب اسلامی بالقوه و قدرتمند در یکی از مناطق فوق استراتژیک جهان است که باید به هر قیمتی از تولد و تکثیر آن جلوگیری نمود.

جلسات درس و محافل مذهبی شیعیان در حسینیه بقیت‎الله(عج) در نیجریه

حرکت‌های ضدشیعی در شمال نیجریه با نزاع‌های سیاسی و مذهبی این کشور گره خورده است. در جولای ۲۰۰۷م حملات زیادی به شیعیان شده و شمار زیادی از آنان کشته و زخمی شدند. همچنین بسیاری از خانه‌ها از جمله حسینیه بقیة‎الله(عج) بعنوان مرکز فعالیت شیعیان تخریب شد. بعد از این وقایع، شیعیان این کشور به جز چند مورد محدود، اجازه داشتن مسجد و حسینیه را نیز ندارند. طی سالیان اخیر ارتش نیجریه با مشاوره و چراغ سبز آمریکا و سکوت معنادار مجامع حقوق بشری جهان، بارها به راهپیمایی شیعیان در شهرهای زاریا، کانو، کادونا و... حمله کرده است و در این حملات شمار زیادی از شیعیان را شهید نموده و برخی دیگر از اماکن متعلق به آنان را تخریب کرده است.

تخریب حسینیه بقیة‎الله(عج) و کشتار گسترده شیعیان توسط ارتش نیجریه

در روز قدس سال ۲۰۱۴ میلادی، راهپیمایان شهر زاریا که از این حسینیه راهپیمایی خود را آغاز کرده بودند هدف حمله ارتش و پلیس نیجریه قرار گرفتند. در این حمله بیش از 45 نفر از جمله سه فرزند شیخ ابراهیم زاکزاکی شهید شدند.

همچنین در موردی دیگر در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۶ (۲۴ آبان ۱۳۹۵)، در جریان تیراندازی نیروهای ارتش نیجریه به شیعیان حاضر در آیین پیاده‌روی نمادین اربعین حسینی در شهر کانو، نزدیک به 200 نفر که در میان آنها زنان و کودکان هم بودند، کشته شدند. کمیسیون غیردولتی حقوق بشر اسلامی مستقر در لندن اعلام کرد که ارتش علاوه بر تیراندازی به تجمع پیاده‌روی اربعین، با تعقیب خانه به خانه، اقدام به کشتن شیعیان در خانه‎هایشان کرده است و شمار کشته‎شدگان این حوادث تا کنون به بیش از 800 نفر رسیده است.

آیت‎الله شیخ ابراهیم زکزاکی، رهبر شیعیان نیجریه در کنار فرزندانش

از همین روست که ایالات متحده در سال 2014 در چرخشی ناگهانی و آشکار به همکاری مستشاری، نظامی و امنیتی با نیجریه روی آورد و در پروژه ای کاملا مشخص و مشترک با همکاری عربستان سعودی و برخی کشورهای مرتجع عرب، برای توقف گسترش تفکر شیعی و انقلابی در این کشور وارد میدان عمل شد. جالب است بدانید که نتیجه این طراحی‌های شوم جهانی، حضور بیش از 400 مستشار نظامی ایالات متحده و توامان پدیدار گشتن جریان تکفیری سلفی بوکوحرام در نیجریه بوده است. در واقع همه این اقدامات هدفمند را می‎توان در جهت اسلام هراسی بیشتر و ممانعت از گرایش غیرمسلمانان به اسلام، ایجاد و گسترش جنگ مذهبی بین مسلمانان و در نتیجه ممانعت از تکثیر شیعیان و تشکیل یک کشور اسلامی پرجمعیت، ثروتمند و جوان، تعریف و توجیه نمود.

* صالح قاسمی؛ پژوهشگر حوزه تمدن نوین اسلامی و نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت»